KOAH, “Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı”nın baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır.

Kronik (Süregen – Müzmin): Uzun süredir devam eden anlamına gelmektedir.

Obstrüktif (Tıkayıcı – Daraltıcı): Hava yollarındaki daralma nedeniyle havanın giriş çıkısı rahat bir şekilde sağlanamaz. Hava yollarındaki daralma, nefes verirken daha belirgindir ve hava daralmış olan hava yollarından geçerken adeta ıslık sesine benzer bir ses duyulur.

KOAH, süregen bronşit ve akciğerdeki hava keseciklerinin harabiyeti sonucu hava akımında kısıtlanma ile seyreden bir hastalıktır. Hava akımındaki azalma daima ilerleyicidir.

Kronik bronşit: Birbirini takip eden iki yıl boyunca, yılın en az üç ayı devam eden öksürük ve balgam çıkarma ile kendini gösteren bir hastalıktır. Şüphesiz, bu öksürüğün verem ya da yavaş seyirli bir başka akciğer hastalığına bağlı olup olmadığının araştırılması gerekir.

Amfizem (hava keseciklerinin harabiyeti): Akciğerdeki hava keseciklerinin harabiyeti sonucu bu keseciklerdeki anormal ve kalıcı genişlemedir. Buna bağlı olarak, küçük hava yollarında daralma ortaya çıkar.

KOAH Neden ve Nasıl Gelişir? 

Hastalığın en önemli nedeni ‘SİGARA KULLANIMI’dır. Diğer nedenler; mesleki olarak toz, duman ve gazların solunması, akciğeri koruyucu bir faktörün (alfa-1 antitripsin) doğuştan eksikliği, hava kirliliği, hava yollarının aşırı duyarlılığı ve sosyal etkenlerdir.

Sigara Kullanımı: Hastalığın en önemli nedenidir. Ülkemizde erişkinlerin yaklaşık yarısı sigara içmektedir. Sigaraya başlama yaşı, dumanın yoğunluğu, günlük ve toplam içilen miktar hastalığın gelişimini etkilemektedir. Anne ve babası sigara içen çocuklarda solunum sistemi hastalıklarına ve kronik bronşite daha fazla rastlanır. Otuz yaşından sonra akciğer kapasitesi her yıl azalmaya başlar. Sigara içenlerde bu azalma çok daha fazladır. Sigaranın bırakılması ile akciğer kapasitesindeki bu azalma yavaşlamaktadır.

Meslek Nedeniyle Toz, Duman ve Çeşitli Gazların Solunması: Kömür ve diğer metallerin işçiliğinde, ulaşım sektöründe, odun işçiliği, kâğıt imalatında çalışanlarda, çimento, tahıl ve tekstil işçiliğinde hastalık görülme olasılığı daha fazladır. Bu kişiler sigara da içiyorlarsa, hastalık kaçınılmaz hâle gelmektedir.

Doğuştan Bir Faktör Eksikliği: Hastaların yaklaşık

%1‘inden az bir kısmında, akciğer harabiyetini  azaltan bir faktörün (alfa-1 antitripsin) genetik olarak eksikliği sonucu KOAH gelişir. Bu kişilerde sigara kullanımı hastalığın ortaya çıkışını hızlandırmaktadır.

Pasif Sigara İçiciliği: Sigara içmeyenlerin, özellikle de çocukların, sigara içilen bir ortamda dumana maruz kalması, ileri yaşlarda astım ve KOAH başta olmak üzere solunum sistemi hastalıkları gelişme riskini artırmaktadır.

Hava Kirliliği: Kentlerdeki hava kirliliği hem KOAH oluşumuna neden olmakta, hem de atak sıklığını artırmaktadır. Evlerde ısınma ve yemek pişirme amacıyla kullanılan çeşitli bitkisel, hayvansal kaynaklı yakıtlar, özellikle de kırsal kesimde kullanılan tezek, KOAH’a neden olabilmektedir.

Cinsiyet: Sigara kullanımının daha fazla olması ve mesleksel maruziyet nedeniyle erkeklerde sık görülmekte iken, son yıllarda sigara içmenin artması nedeniyle kadınlarda da KOAH artmaktadır.

Sigara Hastalığa Nasıl Yol Açar?

Çevresel ya da mesleksel olarak solunan toz, duman, gazlar ve SİGARA DUMANI hava yollarına ulaşır. Bu zararlı maddeleri temizlemek amacıyla hava yollarına toplanan hücrelerden ortama salınan bazı maddeler, hava yollarında şişlik ve iltihap oluşturmakta, aynı zamanda akciğerdeki hava keseciklerinin de yapısını bozmaktadır. Bu iltihap, mikroplarla ortaya çıkan bir iltihap değildir. Hava yollarında oluşan şişlik ve iltihaba bağlı olarak balgam miktarı artar. Üretilen fazla balgam, hava yollarında şişlik, kas kütlesinde artış, kıkırdak kaybı gibi nedenlerle büyük ve özellikle de küçük hava yolları daralır, tüm bunların sonucu olarak da hava akım hızı azalır. Büyük ve küçük hava yollarında daralmaya bağlı olarak kronik bronşit, hava keseciklerinin yapısının bozulması sonucu da amfizem meydana gelir. Kana oksijen geçişi bozulur ve hastalığın ileri dönemlerinde kandaki oksijen miktarı azalır.

KOAH’lı Bir Hastadaki Belirtiler Nelerdir?

Hastalıkta üç temel yakınma görülür:

• Öksürük
• Balgam çıkarma
• Nefes darlığı

Öksürük ve balgam çıkarma ilk ortaya çıkan yakınmalardır. Genellikle bu bulgular hastalar tarafından önemsenmez. Çoğu zaman sigara öksürüğü olarak değerlendirildiği için de hastalığın erken tanısı gecikebilir. Öksürük ve balgam sabahları daha fazladır. Balgam genelde sümüksü ve beyaz renklidir. Balgam miktarının artması, renginin sarı veya yeşil renge   dönüşmesi   solunum   yollarında mikrobik bir iltihabın olduğunun göstergesidir.

Nefes darlığı, özellikle hareket sırasında ortaya çıkar ve yıllar içinde yavaş yavaş artış gösterir. Başlangıçta hızlı yürümek zorunda kalındığında, merdiven çıkarken yada yokuş tırmanırken hissedilir. Yıllar içinde artar, giyinirken, konuşurken ve hatta istirahat halinde bile hissedilir hale gelir. Nefesi verirken ortaya çıkan zorluk nedeniyle akciğerlerde kalan hava miktarı artar, göğüs kafesi genişler ve tıpkı bir fıçı şeklini alır ki buna ‘fıçı göğüs’ adı verilir.

Nefes alındığında, kaburga aralıkları içeri doğru hareket eder ve hasta nefesini dudaklarını büzerek vermeye çalışır (büzük dudak solunumu).Yakınmalar yalnızca nefes darlığı ile sınırlı kalmaz.Yorgunluk, halsizlik ve depresyon diğer yakınmalara eşlik eder. İleri dönemlerde kanın yeterince oksijenlenememesi sonucu parmak uçları, dil, dudaklar ve kulak memeleri mavi-mor renk alır. Ağır hastalarda kandaki karbondioksitin atılamamasına bağlı olarak uykuya eğilim artar.

Acaba KOAH’lı mısınız?

• Sigara içiyor musunuz?
• Öksürüyor musunuz?
• Balgam çıkarıyor musunuz?
• Yaşıtlarınızla aynı hızı tutturmakta zorlanıyor musunuz?
• Nefesiniz daralıyor mu?

       Bu sorulara cevabınız ‘EVET’ ise ‘KOAH’lı olabilirsiniz.

KOAH Tanısı Nasıl Konur?

Öykü ve Yakınmalar: Hastaların çoğu; en az 20-25 yıldır, günde 20 ve üzeri sigara içen kişilerdir. Bir kısmında meslek nedeniyle toz ve dumana maruz kalma söz konusudur.

Öksürük ve balgam çıkarma, kış aylarında tekrarlayan solunum yolu enfeksiyonları hastaların ilk başvuru yakınmalarıdır. Daha sonraki yıllarda bunlara nefes darlığı eşlik eder.

Kronik bronşitin ağırlıklı olduğu hastalarda, öksürük ve balgam çıkarma sabahları daha fazladır. Balgam miktarının artması, balgam renginin sarı veya yeşilrengedönüşmesisolunum yollarındailtihabıngöstergesidir.Buna  hastalığın ‘atak’ ya da ‘alevlenme’ dönemi adı veriliyor. Bu dönemlerde öksürükle artış yanı sıra, nefes darlığında artış ve hışıltılı solunum görülebilir, bazen ateş tabloya eklenebilir.

Hastalığın daha ileri dönemlerinde, kanda oksijen düşüklüğüne bağlı olarak ellerde, ayaklarda ve dudaklarda morarma, kilo kaybı görülebilir.

Fizik Bakı: Hastanın muayenesinde vücut yapısı değerlendirilir ve göğüs kafesi genişliğinin  artması gözlenebilir. Hışıltılı bir solunum ya da dinleme aleti ile akciğerlerde hava yollarının tıkanıklığını  düşündüren sesler işitilir. Kronik bronşitin ağırlıklı olduğu hastalarda, ileri dönemler de, bacaklarda ve ayak üzerinde şişlikler olabilir.

Solunum Fonksiyon Testleri: Hastalığın tanısının konmasında, şiddetinin belirlenmesinde, seyrinin değerlendirilmesinde ve diğer akciğer hastalıklarından, özellikle astımdan ayırt edilmesinde yardımcı olan nefes ölçüm testleridir. Akciğer kapasitesi ve hava yollarının darlık derecesi özel bir laboratuvar odasında saptanır. Bunun için hasta bilgisayarlı bir cihaza teknisyenin istekleri doğrultusunda üfler.

Akciğer Filmi: Hastalığa ait bulgular araştırılır, tanı film ile

Kan Oksijen Değerinin Ölçülmesi: Atardamar kanında oksijen miktarı ölçülür.

Bilgisayarlı Film (Tomografi): Bazı durumlarda akciğerin bilgisayarlı filminin çekilmesi gerekebilir.

Yaşam Kalitesi Anketleri: Hastalığın kişinin yaşamını ne kadar etkilediğine dair bilgi almak amacıyla, doktor tarafından bir takım anket sorularının cevaplanması

AtakDönemlerindeBalgamMuayenesi: Balgamın renginin sarı veya yeşil renge dönüştüğü alevlenme dönemlerinde, sorumlu mikrobun belirlenmesi amacıyla balgam incelemesi yapılabilir.

Doktora Ne Zaman Başvurmalı? İlk Başvuru Ne Zaman Yapılmalı?

• Sigara içen kişiler sigarayı bırakma konusunda yardıma ihtiyaç duydukların da, sigarayı bırakma polikliniklerine başvurabilirler. Bu konuda üniversitelerin göğüs hastalıkları anabilim dalları ve göğüs hastalıkları hastanelerinden bilgi alınabilir.
• Uzun süredir sigara kullanan veya maden, metalürji, çimento sektörü gibi KOAH’a neden olabilecek bir meslekte çalışan kişiler; art arda iki yıl ve her yıl üç ay süren başka bir nedene bağlı olmayan öksürük, balgam çıkarma yakınmaları olduğunda, HEMEN DOKTORA BAŞVURMALIDIR!
• Her geçen gün giderek artan nefes darlığı yakınması varsa, hemen doktora başvurulmalıdır.

• Doktora başvurmada gecikmenin en önemli nedeni, bu yakınmaların sadece sigara içimine bağlanmasıdır. Oysa bunlar, KOAH geliştiğini ya da gelişmekte olduğunu bildiren temel yakınmalardır.

KOAH Tanısı Aldıktan Sonra;

• Düzenli kullanılan nefes açıcı ilaçları arttırma ihtiyacı duyulduğunda,
• Soğuk algınlığı ya da akciğer iltihabından dolayı yakınmalarda artış olduğunda,
• Daha önce yapılabilen günlük işleri yaparken nefes darlığında artış hissedildiğinde,
• Göğüs ağrısı veya öksürükle ağızdan kan gelmesi söz konusu ise,
• Dudaklarda, parmak uçlarında morarma gözleniyorsa,

       HEMEN DOKTORA BAŞVURMALIDIR! 

KOAH’tan Nasıl Korunulur?

KOAH gelişiminde en büyük etken “sigara kullanımı”dır. Kişinin kendisi sigara içmese bile, sigara dumanına maruz kalması da hastalığın oluşumunda etkilidir. Sigarayı bırakmak ya da sigara içilen ortamlarda bulunmamak, bu hastalığa yakalanmamak için ilk sırada alınması gereken önlemlerdir. Sigara bırakmada birçok yöntem önerilmektedir. Son yıllarda göğüs hastalıkları kliniklerinde, sigarayı bıraktırma poliklinikleri hizmet vermeye başlamıştır. Bu polikliniklerde öncelikle kişinin sigaraya bağımlılık derecesi saptanmakta, buna göre çeşitli yöntemler kullanılmaktadır. Öneri ve eğitimin yanı sıra, nikotin sakızı, bantları ve ilaçlar da kullanılmaktadır.

Toz ve dumana maruz kalınan mesleklerde çalışan kişilerin sigara içmeleri, KOAH’a yakalanma olasılıklarını arttıracağından, bu kişilerin sigaradan uzak durmaları çok daha fazla önem kazanmaktadı Bu işyerlerinde, toz ve duman gibi maddelere maruz kalma derecesini azaltacak maske kullanmak gibi önlemler faydalı olacaktır.

Daha çok kırsal kesimde evlerde yemek pişirmek ya da ısınmak amacıyla kullanılan hayvansal ya da bitkisel kaynaklı yakıtların yerine, başka kaynakların kullanılması önerilmektedir.

KOAH tanısı olan hastalara, soğuk hava, tozlu-dumanlı ve sigara içilen ortamlar yakınmaları arttırdığından, böyle yerlerden uzak durması önerilmelidir.

Özellikle kış mevsiminde sık sık nezle-grip olunmasını minimuma indirmek için, her yıl Eylül-Ekim aylarında bir kez grip aşısı ve gereken olgulara 6 yılda bir zatürree aşısı önerilmektedir.

Sonuç olarak; KOAH gelişiminde en etkili faktör sigara kullanımıdır.

Sigara kullanımının önlenmesiyle hastalıktan korunmak mümkündür. 

KOAH Nasıl Tedavi Edilir?

KOAH Tedavisinde İlk Adım ‘Sigaranın Bırakılmasıdır’ . Tedaviyle;

• Hastalığın ilerlemesi önlenecek,
• Yakınmalar azalacak,
• Egzersiz kapasitesi artacak,
• Yan etkiler engellenecek,
• Yaşam süresi uzayıp yaşam kalitesi artacaktır.

Tedavi Programı

• Sigaranın bırakılması,
• Çevresel ve mesleki hava kirliliğinin kontrolü,
• Uzun süreli ilaç tedavisi,
• Atak tedavisinden oluşmaktadır.

KOAH oluşmasını ve doğal gelişimini belirleyen en önemli risk faktörü sigara kullanımıdır. KOAH’ta sigaranın bırakılmasıyla akciğer fonksiyonlarındaki kayıp azalmaktadır. En iyisi sigaraya hiç başlamamaktır.

Sigarayı Bırakma dönemi

Daha önce sigarayı bırakmaya çalışıp yeniden başlamış olabilirsiniz. Bu sizi engellememeli. Çünkü sigarayı kesin olarak bırakanların çoğu, daha önceki birkaç başarısız deneyime rağmen yine de sigarayı bırakmayı başarmışlardır. Daha önce bırakmaya çalışıp da tekrar başladıysanız, niçin başarısız olduğunuzu düşünün ve nedenlerini yazın:

• Bu sefer neden sigaraya başladınız?
• Yine aynı hatayı yapmamak için nasıl bir plan uygulamalısınız?
• Sigarasız yaşama geçeceğiniz günü önceden
• Kendinize zaman ayırabileceğiniz, size sigara istetecek etkenlerden uzak bir gün
• Bugünü kaydedip altını imzalayın ve görebileceğiniz bir yere asın.
• Yanınızda sigara taşımayın.
• Yakınlarınıza sigarayı bırakacağınızı söyleyin ve onlardan destek
• Sigara bırakma gününe kadar sigarayı azaltın.
• Sigara karnesi hazırlayıp her içtiğiniz sigarayı, ortamı, zamanı, kimlerle niçin içtiğinizi, nasıl bir ruh hali içinde

olduğunuzu kaydedin. Daha sonra, kendinize “Acaba içmesem olur muydu?” diye sorun.

Size sigarayı hatırlatacak nedenler sıklıkla:

• Alkol,
• Yemek sonrası,
• Kahve ve çay,
• Sigara içen başkaları

olabilir. Bunlarla nasıl başa çıkacağınızı planlayın. En iyisi bunlardan bir süre uzak durun.

• Alkolü, çayı ve kahveyi azaltın.
• Sigara içilen kahve, bar gibi yerlere
• Sigara bırakma gününden önce ev ve işyerinizi Tüm sigara, küllük ve çakmakları atın, sinmiş sigara kokusundan kurtulun.
• Dişlerinizi temizletin,
• Yeni ve temiz giysiler

Sigara İçmek İstediğinizde:

• Bulunduğunuz ortamı değiştirin.
• Beş dakika
• Derin nefes alıp gevşemeye çalışın.
• Bir bardak suyu ağzınızda bekleterek yavaş yavaş için.

Sigaradaki nikotin; alkol, kokain ve eroinden daha fazla bağımlılık yapan bir maddedir. Her çekişten  10 saniye  sonra  nikotin  beyninize ulaşıp kendinizi “iyi hissetmenizi” ve daha fazla “nikotin istemenizi” sağlar.

Sigarayı Bıraktığınız Zaman

İlk 24 saat huzursuzluk, gerginlik, sinirlilik, yorgunluk, uykusuzluk, kabızlık, hazımsızlık hissedebilirsiniz. Bu sıkıntılar genellikle bir-iki hafta içinde kaybolur ve kendinizi;

• ÇOK DAHA DİNÇ, SAĞLIKLI ve GENÇ
• Balgam miktarınız azalır.
• Nefes darlığınız azalır.
• Yiyeceklerden daha çok tat alırsınız.
• Akciğer kanseri olma riskiniz her geçen gün azalır.
• İyileşmeniz hızlanır.
• Daha rahat
• Daha güzel kokarsınız.
• Cebinizde daha çok para kalır.

Sigarayı bırakınca iştahınız açılır. Kilo almak istemiyorsanız:

• Sebze ve meyve
• Bol bol su için.
• Yürüyüş ve egzersiz yapın.
• Şekerli, unlu, yağlı, tuzlu yiyeceklerden uzak

Sigarayı bırakınca bir müddet öksürüğünüz ve balgam miktarınız artabilir. Bu, solunum yollarınızın temizlendiğinin belirtisidir. Kendi kendinize sigarayı bırakmakta zorlanıyorsanız, hekiminizden yardım isteyin.

Sigarayı Bırakmayı Kolaylaştıran İlaçlar Var mıdır?

Hekiminizin size önereceği ilaçlarla sigarayı daha rahat bırakabilirsiniz.

1-Nikotin Tedavisi

Sigaranın asıl bağımlılık yapıcı maddesi nikotinin gittikçe azalan dozlarda vücuda verilmesiyle, sigarayı kesince oluşan yoksunluk bulguları ortadan kalkar ve sigarayı bırakmanız kolaylaşır. Nikotin tedavisindeki nikotinin zararı, sigaranın zararıyla karşılaştırılmayacak kadar azdır. Nikotin flaster (bant, yama), sakız, burun spreyi ve solunum spreyi şeklinde verilebilir. Ülkemizde cilde yapıştırılan flaster şekli mevcuttur. Flaster sabah uyanınca gövde veya üst kolda kılsız, kuru ve temiz bir bölgeye yapıştırılıp 24 saatte bir değiştirilir. Flasterler her gün değişik bir yere yapıştırılmalıdır.

• Nikotin tedavisi mutlaka doktor kontrolünde yapılır.
• Nikotin tedavisi sırasında kesinlikle sigara içilmez.

2-Bupropion

Sigarayı bırakmanızı kolaylaştıracak bir ilaçtır. Hap şeklinde ağızdan alınır.

Tedavinin doz ve süresi mutlaka hekiminiz tarafından ayarlanmalıdır.

Egzersiz

Akciğerlerin iyi çalışması için egzersiz gereklidir. Ne yazık ki birçok akciğer hastası egzersizden korkar. Bunun nedeni, nefes darlığı hissi veya nefes darlığının zarar vereceği korkusudur. Ancak bu doğru değildir, nefes darlığı hissedilmesi akciğerlere zarar vermez. Hareketsiz kalınması kasların zayıf düşmesine ve akciğer kapasitesinin azalmasına neden olur. Hareketli ve aktif bir yaşam akciğer kapasitesini arttırır.

Özellikle nefes darlığının azaltılması için uygulanan programlara “Pulmoner Rehabilitasyon Programları” adı verilmektedir. Ülkemizde bazı merkezlerde bu programlar uygulanabilmektedir. Bu programların içeriğinde, nefes alıp- verme teknikleri, kas güçsüzlüğünü gidermeye yönelik egzersiz programları ve yürüyüş egzersizleri uygulanmakta, ilaç kullanımı, ailenin ve yakınlarının eğitimi, beslenme şekli hakkında detaylı bilgiler verilmektedir.

Nefes Darlığının Kontrolü İçin

• Yüzeyel ve hızlı solunum yerine daha derin ve yavaş nefes almaya çalışılmalıdır.
• Burundan derin bir nefes alıp, dudakları büzerek ıslık çalar gibi yavaş yavaş verilmelidir (büzük dudak solunumu).
• Rahat şekilde oturup, sırtı arkaya yaslayarak, bir el göğüse, bir el karına konulur. Derin nefes alırken karın şişmeli, verirken içe çekmelidir. Aynı hareket sırtüstü yatarken de yapılıp diyaframın daha güçlü kasılması sağlanabilir. Bu solunum manevraları ayrıntılı bir şekilde ‘Pulmoner Rehabilitasyon Programları’ içeriğinde hastalara bizzat öğ

Balgam Çıkarma Yöntemleri

Balgamı çıkarmak için etkili öksürmek gerekmektedir. Önce derin bir nefes alınır, gövde öne doğru eğilip, karın kasları kasılır, sonra 2-3 kez kısa ve güçlü şekilde öksürülerek balgam çıkarılır.

Hastanın durumu göz önüne alınarak önerilen solunum ve kas egzersizleri düzenli olarak yapılmalıdır. Düzenli egzersiz, nefes darlığını azaltıp, egzersiz kapasitesini artırmaktadır.

Atak (Alevlenme)

KOAH’lı hastada solunumsal belirtilerin tıbbi müdahale gerektirecek derecede artışı ile karakterize dönemler olarak tanımlanır. KOAH hastaları yılda yaklaşık 1-4 kez atak geçirirler. Atak sırasında nefes darlığı, öksürük ve balgam miktarı artar.

Bu şikâyetlerin varlığında hekime başvurulmalıdır,

• Atağın en sık nedeni enfeksiyonlardır. Bu nedenle; yılda bir kez Eylül – Ekim aylarında grip aşısı önerilmektedir.

• Nezle veya grip geçirmekte olan kişilerden uzak durulmalıdır.
• Kapalı, kalabalık yerlerden kaçınılmalıdır.
• Eller sık sık yıkanmalıdır.
• Evin mümkünse her yeri aynı sıcaklıkta (18-20°C) olmalıdır.
• Havanın kirli    olduğu      günlerde      olabildiğince       dışarı    çıkmaktan kaçınılmalıdır.
• Soğuk havalarda ağzı ve burnu atkıyla sıkıca kapamalıdır.
• İç ortamdaki hava kuru ise, sobanın, kaloriferin yanına su konulmalıdır.

KOAH’la Daha Rahat Yaşamak İçin Pratik Yöntemler Banyoda:

• Banyodan sonra  bornoz  giyin,  havluyla  kurulanmak  için  zaman
• Tıraş olurken veya makyaj yaparken oturmayı tercih
• Nem sizi rahatsız ediyorsa, banyo yaparken kapıyı açık bırakın.

Giyinirken:

• Dar giysilerden kaçının. Önden düğmeli giyecekleri tercih
• Eğilmemek için bağcıksız ayakkabıları tercih

Mutfakta:

• Yemek pişirirken aspiratörü çalıştırın ve mutfağınızı etkin bir şekilde havalandırın.
• Oturarak çalışın.

Yatak Odasında:

• İlaçlarınız yatağınızın baş ucunda
• KOAH cinsel hayatınızı etkileyebilir. Sorunlarınızı eşinizle konuşun. Cinsel ilişkiden önce ilacınızı almanız sizi rahatlatacaktır. Cinsel ilişki sırasında nefes darlığı hissetmenizin akciğerlerinize zararı

Son olarak;

• İşlerinizi oturarak yapmaya çalışın.
• Eğilmekten, uzanmaktan kaçının.
• İşlerinizi önceden planlayın, acele etmeyin.
• Hareketleriniz yavaş ve kararlı
• Alışverişte el arabası kullanın.
• Merdiven çıkarken nefes alın, arkadaki ayağınızı öndekinin yanına getirirken nefesinizi
• Eğilirken nefes verin, doğrulurken nefes alın.

KAYNAK

Bakanl1k Yaym No : 866 ISBN : 978-975-590-403-0